gzip - dosyaları sıkıştırır
gunzip - sıkıştırılmış
dosyaları açar
zcat - sıkıştırılmış
dosyaları standart çıktıda açar
- gzip
- [ -acdfhklLnNrtvV19 ] [ -S sonek ] [
isim ... ]
- gunzip
- [ -acfhklLnNrtvV ] [ -S sonek ] [
isim ... ]
- zcat
- [ -fhLV ] [ isim ... ]
gzip,
isim ile belirtilen dosyanın boyutunu Lempel-Ziv
Kodlamasını (LZ77) kullanarak
küçültür. Mümkün olan
bütün dosyaların isimlerinin sonuna
.gz soneki
getirilir ama dosyaların sahiplik, erişim ve düzenlenme
zamanları korunur (Öntanımlı uzantı, MSDOS,
OS/2 FAT, Windows NT FAT ve Atari için
z’dir).
Şayet herhangi bir dosya ismi belirtilmemişse veya dosya ismi
olarak "-" belirtilmişse, standart girdi
sıkıştırılır ve standart
çıktıya gönderilir. Sembolik bağlar,
özellikle yoksayılır.
Sıkıştırılmış dosya ismi,
içinde bulunduğu dosya sistemi için çok uzun ise,
gzip bu ismi kısaltır.
gzip, 3 karakterden uzun
dosya ismi bölümlerini kısaltmaya
çalışır (noktalar ile
sınırlanmış bölümler). Şayet
isim sadece küçük bölümler
içeriyorsa, uzun kısımlar
kısaltılır. Örneğin; dosya isimleri 14
karakter ile sınırlanmış ise,
gzip.msdos.exe,
gzi.msd.exe.gz şeklinde
sıkıştırılır. Dosya isimleri
için sınırlama olmayan dosya sistemlerinde isimler
kısaltılmaz.
Öntanımlı olarak,
gzip özgün dosya
ismini ve zaman etiketlerini
sıkıştırılmış dosyada da
korur. Bu değerler
-N seçeneği ile birlikte
sıkıştırılmış dosyayı
açarken kullanılır. Bu yöntem,
kısaltılmış dosya isimleri olması durumunda
veya bir dosya aktarımı sonrası zaman etiketleri
korunmamışsa oldukça faydalı olur.
Sıkıştırılmış dosyalar,
gzip
-d,
gunzip veya
zcat kullanılarak özgün
durumlarına dönüştürülebilir.
Şayet sıkıştırılmış
dosya içinde saklanan özgün dosya ismi, yeni dosya
sistemi için geçerli değilse, özgün isimden
yeni bir isim uydurulur.
gunzip,
.gz,
-gz,
.z,
-z veya
_z ile
biten dosyaların ve doğru sihirli sayı ile
başlayan dosyaların isminin bulunduğu listeyi kendi komut
satırına alır ve uzantıları
atılmış halde özgün durumlarına
dönüştürür.
gunzip ayrıca
bazı özel uzantıları da tanır:
.tgz
ve
taz (
.tar.gz ve
.tar.Z kısaltmaları
olarak). Sıkıştırma işlemi
sırasında, dosya isminin
kısaltılmasının gerekli olması durumunda,
gzip .tar uzantısı yerine
.tgz
kullanır.
gunzip;
gzip,
zip,
compress,
compress -H veya
pack ile sıkıştırılmış
dosyaları açabilir. Girdi biçiminin tespiti otomatik
olarak yapılır. İlk iki biçim için,
gunzip bir 32 bitlik CRC sınaması yapar.
pack ve
gunzip için,
sıkıştırılmamış
uzunluğa bakılır. Standart
compress biçimi
uyum sınamalarına izin verecek şekilde
tasarlanmamıştır. Bununla birlikte,
gunzip bazen
bozuk bir
.Z dosyasını tespit edebilir. Bir
.Z
dosyasını açarken bir hata alırsanız,
standart
uncompress komutunun uyarmadığını
görüp de,
.Z dosyasının sağlam
olduğunu düşünmeyin. Bunun anlamı, standart
uncompress, girdinin bozuk olup olmadığına bakmaz
ve çıktı olarak çöp
yığını üretebilir. SCO
sıkıştırmasının
-H
biçimi (lzh sıkıştırma yöntemi) bir
CRC ihtiva etmez ama bazı tutarlılık denetimlerine izin
verir.
zip ile sıkıştırılmış
dosyalar, sadece ’deflation’ yöntemi ile
sıkıştırılmış tek bir
üyeye sahip oldukları durumlarda,
gzip ile
açılabilir. Bu özellik, sadece
tar.zip
dosyalarının
tar.gz biçimine
dönüştürülebilmesi amacı ile
tasarlanmıştır. Tek üyeli zip
dosyalarını açmak için ’
gunzip <
foo.zip’ veya ’
gunzip -S .zip foo.zip’
komutları kullanılabilir. Çok üyeli
zip
dosyaları
gunzip ile değil
unzip ile
açılmalıdır.
zcat komutu,
gunzip -c ile aynıdır. (
zcat ise
aslında
compress ailesine aittir. Bu bakımdan,
compress kurulu sistemlerde komut,
gzcat şeklinde
bulunabilir.)
zcat, ya komut satırındaki ya da standart
girdideki dosyaları açar ve açılmış
veriyi standart çıktıya yazar.
zcat, sonu
.gz ile bitsin ya da bitmesin, doğru sihirli numaraya sahip
dosyaları açar.
gzip,
zip ve
PKZIP’de kullanılan Lempel-Ziv
algoritmasını kullanır. Elde edilen
sıkıştırma, dosyanın boyutuna ve ortak alt
dizgelerin dağılımına
bağlıdır. (*Ç.N.:
gzip ingilizce metinler
için iyi sonuç verir. Türkçe metinlerin
sıkıştırılmasında
bzip2 bariz
şekilde daha iyi sıkıştırır.)
Sıkıştırma, LZW (
compress’de
kullanılan), Huffman kodu (
pack’de kullanılan)
veya
compact’daki uyarlanmış Huffman kodu ile
yapılandan daha iyi sonuç verir.
Sıkıştırma işlemi,
sıkıştırılmış dosya
özgüninden büyük olsa bile,
gerçekleştirilir. Bu durum için en kötü
senaryo:
gzip dosya başlığı için
fazladan bir kaç bayt, artı her 32K blok için 5 bayt veya
büyük dosyalar için %0.015 oranında boyut
artışıdır. Gerçekte kullanılan disk
bloklarının sayısı asla artmaz.
gzip,
sıkıştırma veya açma işlemi
esnasında, dosya iyeliklerini, kiplerini ve zaman etiketlerini korur.
-
-a, --ascii
- Ascii metin kipi: satır sonları yerel
ayarlara göre
dönüştürülür. Bu seçenek,
sadece Unix dışı birkaç sistemde desteklenir.
Örneğin MSDOS’da
sıkıştırma esnasında CRLF’ler
LF’ye çevrilir ve açma işleminde LF’ler
CRLF’ye dönüştürülür.
-
-c, --stdout, --to-stdout
- Standart çıktıya yazar,
özgün dosyaları değiştirmeden tutar.
Çeşitli girdi dosyaları mevcut ise,
çıktı, bağımsız olarak
sıkıştırılmış
üyelerden oluşur. Daha iyi
sıkıştırma elde etmek için,
bütün girdi dosyalarını
sıkıştırma işleminden önce
birleştirin.
-
-d, --decompress, --uncompress
- Sıkıştırılmış
dosyayı açar.
-
-f, --force
- Dosyanın çoklu bağlara sahip
olduğu durumlarda veya benzer dosyanın sistemde var
olması durumunda ya da
sıkıştırılmış verinin bir
uçbirimden okunması/yazılması durumunda bile
sıkıştırma/açma işleminin
yapılmasını sağlar. Girdinin verisi
gzip tarafından tanınmayan bir biçimde ise ve
ayrıca --stdout seçeneği de
belirtilmişse, girdi dosyası hiç
değiştirilmeden standart çıktıya
kopyalanır: zcat’in, cat gibi
davranmasına izin verir. -f verilmemiş ve gzip
artalanda çalışmıyorsa, varolan
dosyanın üzerine yazılıp
yazılmayacağı kullanıcıya sorulur.
-
-h, --help
- Yardım metnini görüntüler ve
çıkar.
-
-k, --keep
- Sıkıştırma ve açma
sırasında girdi dosyaları tutulur (silinmez).
-
-l, --list
- Sıkıştırılmış
her bir dosya için aşağıdaki
bölümleri listeler:
compressed size: sıkıştırılmış dosyanın boyu
uncompressed size: sıkıştırılmamış dosyanın boyu
ratio: sıkıştırma oranı (bilinmiyorsa 0.0%)
uncompressed_name: sıkıştırılmamış dosyanın ismi
- Açılmış boyut, .Z
dosyaları gibi gzip biçiminde olmayan
sıkıştırılmış dosyalar
için -1 olarak verilir. Bu tür bir dosyanın
açılmış boyutunu bulmak için
şunu kullanabilirsiniz:
-
--verbose seçeneği ile birlikte
kullanılırsa, aşağıdaki
bölümler de gösterilir:
method: sıkıştırma yöntemi
crc: sıkıştırılmamış verinin 32 bitlik CRC’si
date & time: sıkıştırılmamış dosya için tarih damgası
- Desteklenen sıkıştırma
yöntemleri: deflate, compress, lzh (SCO compress -H) ve
pack’dir. gzip biçiminde olmayan bir dosya
için crc, ffffffff şeklinde belirtilir.
--name seçeneği ile
sıkıştırılmış dosya
içinde eğer varsa,
sıkıştırılmamış dosya
ismi, tarih ve zaman saklanır.
--verbose seçeneği ile ayrıca, bilinmeyen
boyutlar olmadıkça bütün dosyalar için
toplam boyut ve sıkıştırma oranı
görüntülenir. --quiet seçeneği
ile, başlık ve toplam satırları
görüntülenmez.
-
-L, --license
-
gzip lisansını
görüntüler ve çıkar.
-
-n, --no-name
- Sıkıştırırken,
özgün dosya adını ve tarih
damgasını kaydetmez. (İsmin
kırpılması gerektiğinde, özgün
isim her zaman kaydedilir.) Açarken, özgün ismi
(sadece sıkıştırma sonekini
kaldırır) ve özgün tarih
damgasını eski haline getirmez
(sıkıştırılmış dosyadan
kopyalar). Bu seçenek açma işlemi için
öntanımlıdır.
-
-N, --name
- Sıkıştırırken dosya
adını ve zaman damgasını kaydeder; bu
seçenek sıkıştırma için
öntanımlıdır. Açarken, varsa,
özgün dosya adı ve zaman damgasını eski
haline getirir. Dosya ismi için sınırlama uygulayan
sistemler veya bir dosya aktarımı sonucu zaman
damgasının kaybolduğu durumlar için
oldukça kullanışlı bir seçenektir.
-
-q, --quiet
- Bütün uyarılar engellenir.
-
-r, --recursive
- Dizinin alt dizinlerini de ardışık
olarak dolaşır. Komut satırından belirtilen
bir dosya ismi bir dizine ait ise, gzip bu dizinin içine
girer ve orada bulunan bütün dosyaları
sıkıştır (veya gunzip
kullanılıyorsa açar).
-
-S , --suffix .sonek
- Sıkıştırırken,
.gz soneki yerine .sonek sonekini kullanır.
Herhangi bir sonek belirtilebilir. Dosyalar başka bir sisteme
taşınacaksa, karışıklığa
sebep olmamak adına, .z ve .gz
dışındaki soneklerden
kaçınılmalıdır.
Sıkıştırmanın
açılması sırasında,
çıktı dosyası ismi, girdi dosyasından
elde ediliyorsa .sonek denenecek sonekler listesinin
başına eklenmelidir.
- --synchronous
- Eşzamanlı çıktı
kullanılır. Bu seçenekle, gzip’in bir
sistem çökmesi sırasında veri kaybetme
olasılığı daha
düşüktür, ancak işlem önemli
ölçüde yavaş olabilir.
-
-t, --test
- Sıkıştırılmış
dosyanın bütünlüğünü
sınar ve çıkar.
-
-v, --verbose
- Ayrıntı kipi.
Sıkıştırılan veya açılan
her bir dosya için isim ve sıkıştırma
oranını gösterir.
-
-V, --version
- Sürüm numarasını ve derleme
seçeneklerini gösterir ve çıkar.
-
-#, --fast, --best
- Sıkıştırma
hızını ayarlamayı sağlar. -#
seçeneğinde # yerine -1 ile -9 arasında
değişen değerler alır. -1
(--fast) ile en hızlı yöntemle en az
sıkıştırma, -9 (--best) ile en
yavaş yöntemle en yüksek
sıkıştırma yapılır.
Öntanımlı değer -6’dır
(hız pahasına yüksek
sıkıştırmaya eğilimlilik).
- --rsyncable
- Sıkıştırılmış
bir dosyayı iki bilgisayar arasında
eşzamanladığınızda, bu seçenek
rsync’in tüm arşiv yerine yalnızca
arşivde değiştirilen dosyaları
aktarmasını sağlar. Normalde, arşivdeki
herhangi bir dosyada değişiklik yapıldıktan
sonra, sıkıştırma algoritması
arşivin önceki sürümüyle
eşleşmeyen yeni bir arşiv sürümü
oluşturabilir. Bu durumda rsync(1), arşivin
tüm yeni sürümünü uzak bilgisayara
aktarır. Bu seçenekle, rsync yalnızca
değiştirilen dosyaların yanı sıra,
değiştirilen alandaki arşiv
yapısını güncellemek için gerekli olan
az miktarda meta veriyi aktarabilir.
Çok sayıda
sıkıştırılmış dosya
birleştirilmiş olabilir. Bu durumda,
gunzip
bütün üyeleri tek seferde açacaktır.
Örneğin:
gzip -c dosya1 > foo.gz
gzip -c dosya2 >> foo.gz
Daha sonra bu komut verilirse:
Elde edilen sonuç aşağıdaki komuta
eşdeğerdir:
Bir
.gz dosyasının bozulması durumunda diğer
dosyayı kurtarmak mümkün olabilir (şayet
hasarlı üye çıkarılırsa). Bununla
birlikte, bütün üyeleri tek seferde
sıkıştırarak daha iyi
sıkıştırma sağlayabilirsiniz:
cat dosya1 dosya2 | gzip > foo.gz
Şayet birleşik dosyalar daha iyi bir
sıkıştırma için tekrar
sıkıştırılmak istenirse:
gzip -cd eski.gz | gzip > yeni.gz
Sıkıştırılmış bir dosya
çeşitli üyeler içeriyorsa,
--list
seçeneği ile bildirilen açılmış
boyut ve CRC raporu sadece son üye için verilir.
Diğerlerini kapsamaz. Bütün üyelerin
açılmış boyutuna ihtiyacınız varsa:
gzip -cd dosya.gz | wc -c
Çok üyeli tek bir arşiv oluşturmak ve daha sonra
bunların birbirinden bağımsız olarak
açılabilmesini istiyorsanız,
tar(1) veya
zip(1) gibi bir arşivleyici kullanın. GNU
tar
yazılımı
gzip’i başlatmak
için
-z seçeneğine sahiptir.
gzip,
tar uygulamasına tamamlayıcı olarak
geliştirilmiştir, onun yerini alacak bir uygulama
değildir.
GZIP ortam değişkeni,
gzip uygulaması
için öntanımlı birkaç değer
içerir. Bu değerler önce yorumlanır ve daha sonra
komut satırından belirtilen girdilerle
değiştirilebilir. Bu özellik, komut
dosyalarını kullanırken sorunlara neden
olabileceğinden, yalnızca çok fazla zarar vermeme
olasılığı olan seçenekler için
desteklenir ve kullanılırsa gzip uyarır. Bu
özellik, gzip’in gelecekteki bir sürümünde
kaldırılacaktır.
Bunun yerine bir takma ad veya betik kullanabilirsiniz. Örneğin,
gzip /usr/bin dizinindeyse
PATH’inizin
başına
$HOME/bin ekleyebilir ve
aşağıdakileri içeren bir
$HOME/bin/gzip
betiği oluşturabilirsiniz:
#! /bin/sh
export PATH=/usr/bin
exec gzip -9 "$@"
znew(1),
zcmp(1),
zmore(1),
zforce(1),
gzexe(1),
zip(1),
unzip(1),
compress(1)
gzip dosya biçimi P. Deutsch içinde GZIP dosya
biçimi belirtimi sürüm 4.3 olarak Internet RFC
1952’de (Mayıs 1996) belirtilmiştir ve
<
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1952.txt> adresinde bulunabilir.
zip biçimi ise P. Deutsch içinde DEFLATE
sıkıştırılmış veri
biçimi belirtimi sürüm 1.3 olarak Internet RFC
1951’de (Mayıs 1996) belirtilmiştir ve
<
ftp://ftp.isi.edu/in-notes/rfc1951.txt> adresinde bulunabilir.
Çıkış durumu normalde 0’dır, hata
oluşması durumunda 1, uyarı oluşması
durumunda 2’dir.
- Usage: gzip [-cdfhlLnNrtvV19] [-S suffix] [file ...]
- Komut satırında geçersiz
seçenekler tanımlandı.
-
dosyaismi: not in gzip format
-
gunzip’e belirtilen dosya,
sıkıştırılmamış.
-
dosyaismi: Corrupt input. Use zcat to recover some
data.
- Sıkıştırılmış
dosya zarar görmüş. Hatanın verildiği
noktaya kadar olan kısım şu şekilde
kurtarılabilir:
zcat dosyaismi > kurtarılan
-
-
dosyaismi: compressed with xx bits, can only
handle yy bits
- Dosya (LZW kullanılarak) bu makinedeki açma
programının işleyebileceği bitlerden daha
fazlasını kullanabilen bir uygulama ile
sıkıştırılmış.
Dosyayı gzip ile tekrar
sıkıştırın. Hem daha iyi
sıkıştırma sağlar, hem de daha az
bellek kullanır.
-
dosyaismi: already has .gz suffix -- no change
- Belirtilen dosyanın zaten
sıkıştırılmış
olduğu kabul ediliyor. Dosyayı tekrar isimlendirin ve tekrar
deneyin.
-
dosyaismi already exists; do you wish to overwrite
(y or n)?
- Mevcut dosyasının
değiştirilmesini istiyorsanız "y"
tuşuna basın, istemiyorsanız "n" ye
basın.
- gunzip: corrupt input
- Bir SIGSEGV çelişkisi saptandı.
Girdi dosyası bozuk olabilir.
-
xx.x% Percentage of the input saved by
compression.
- Sıkıştırma tarafından
kaydedilmiş girdinin yüzdesi (sadece -v ve -l
ile ilgilidir).
- -- not a regular file or directory: ignored
- Girdi dosyası normal bir dosya veya dizin
değil ise (örneğin, bir sembolik bağ, soket,
isimli boru veya aygıt dosyası olabilir),
değiştirilmeden bırakılır.
- -- has xx other links: unchanged
- Girdi dosyası bağlara sahip; dokunulmadan
geçildi. Daha fazla bilgi için ln(1)’e
bakınız. Çok sayıda bağa sahip
dosyaları sıkıştırmak için
-f seçeneği kullanılabilir.
Sıkıştırılmış veriyi bir teybe
yazarken, genellikle, çıktıyı blok
sınırına kadar sıfırlarla doldurmak
gerekebilir. Veri okunup bütün blok
gunzip’e
açılmak üzere gönderilirse,
gunzip
sıkıştırılmış verinin
ardındaki fazladan çöpü bulur ve
öntanımlı olarak bir uyarı verir. Bu iletiyi
atlamak için
--quiet seçeneğini kullanmak gerekir.
gzip biçimi, modulo 2^32 girdi boyutuna göre
davranır, bu nedenle
--list seçeneği, 4 GB veya
daha büyük dosyakarın
sıkıştırılmamış boyunu ve
sıkıştırma oranını
yanlış raporlar. Daha büyük dosyaların
gerçek boyutlarını tespit etmek için
aşağıdaki komutu kullanarak bu sorunun çevresinden
dolanabilirsiniz:
Sıkıştırılmış dosya
araştırılamayan bir ortam üzerinde ise,
--list seçeneği boyut olarak -1 ve crc olarak ffffffff
döndürür.
Bazı çok nadir durumlarda,
--best seçeneği
öntanımlı seviye
-6’dan daha
kötü bir sıkıştırma uygular.
Bazı son derece gereksiz dosyalarda,
compress,
gzip’den daha iyi sıkıştırma
sağlar.
Hataları bildirmek için: <
[email protected]>
GNU gzip sayfası: <
https://www.gnu.org/software/gzip/>
GNU yazılımlarının kullanımı
için: <
https://www.gnu.org/gethelp/>
Telif Hakkı © 2018 Free Software Foundation, Inc.
Telif Hakkı © 1993 Jean-loup Gailly
Lisans GPLv3+: GNU GPL sürüm 3 veya üstü
<
https://www.gnu.org/licenses/gpl.html>. Bu bir özgür
yazılımdır: Yazılımı
değiştirmek ve dağıtmakta
özgürsünüz. Yasaların izin verdiği
ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
© 2004 Yalçın Kolukısa
© 2022 Nilgün Belma Bugüner
Bu çeviri özgür yazılımdır:
Yasaların izin verdiği ölçüde
HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri
yapmak için
https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde
"New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir
konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.